Ahmet Adnan Saygun Kimdir | Ahmet Adnan Saygun Biyografisi

Ahmet Adnan Saygun Biyografisi

Ahmet Adnan Saygun matematik öğretmeni Celal Bey'in oğludur. İlk müzik derslerini İttihat ve Terakki okulunda okurken İsmail Zühtü'den almış, on üç yaşında Rosati'nin piyano öğrencisi olmuştur. 1922'den sonra Macar Tevfik Bey ile piyano çalışmaya başlamış, bu arada armoni ve kontrpuan bilgisini kendi kendine geliştirmiştir. 1924-25 yıllarında İzmir'de ilkokul müzik öğretmenliği yapmış, 1926'da aynı görevi İzmir Lisesi'nde sürdürmüştür. 1928'de devlet sınavı ile burs kazanarak Paris'e gitmiştir. Scola Cantorum’da önce Madame Eugène Borrel'in armoni ve kontrpuan derslerini izlemiş; sonra Vincent d'Indy ve Paul La Flem’den kompozisyon, Monsieur Borrel'den füg ve kompozisyon, Edouard Souberbielle'den org müziği ve Amedée Gastoue'dan Gregor Ezgileri dersi almıştır.

1931'de yurda dönmüş, Ankara Musiki Muallim Mektebi'nin kontrpuan öğretmenliğine atanmış, 1934'te bir yıl kadar Riyaset-i Cumhur Orkestrası’nı yönettikten sonra, 1936'da Istanbul Belediye Konservatuvarı'nda öğretmenliğe başlamıştır. Aynı yıl ülkemize gelen ünlü Macar besteci Bela Bartók ile Adana’nın Osmaniye ilçesinde incelemeler yapan Saygun, bir çok halk ezgisini notaya aktarmıştır. Aynı zamanda Istanbul Belediye Konservatuvarı'nın arşivindeki çalışmalarıyla Karadeniz oyun havalarını da notaya aktarmıştır. 1939'da Halkevleri müfettişliği ve Cumhuriyet Halk Partisi müzik danışmanlığı görevinde bulunmuş; bu süre içinde ülkenin çeşitli yörelerini dolaşarak halk müziğinin yerel ritim ve ezgilerini derlemiştir. 1940'ta kurduğu "Ses ve Tel Birliği" adlı dernekte, müzik tarihi dönemlerini ve Türk yapıtlarını kapsayan koro konserleri düzenlemiştir. 1955'te Ankara'da kurulan Folklor Araştırmaları Kurumu'na kurucu üye olmuştur. Saygun 1946'dan 1972'ye dek Ankara Devlet Konservatuvarı'nda kompozisyon dersi vermiştir. Aynı kuruluşta modal müzik dersleri de vermiş ve bölüm şefliği yapmıştır. Besteci 1960-1965 yıllarını kapsayan dönemde Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu üyeliğinde bulunmuş; 1972-1978 yılları arasında TRT Yönetim Kurulu üyeliği yapmıştır. Ölümüne dek İstanbul Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuvarı'nda etnomüzikoloji ve kompozisyon dersleri vermiştir.

Saygun'un ülke sınırları dışında adını duyurmasını sağlayan ilk olay, 1947'de Paris'in Pleyel salonunda Lamoureux orkestrası tarafından Yunus Emre Oratoryosu'nun seslendirilmesidir. Aynı yıl International Folk Music Council'a yönetim kurulu üyesi seçilmiştir. 1949'da Fransa Milli Eğitim Bakanlığı'nın Palmes Academique nişanını; 1955'te Federal Almanya'nın Frederich Schiller madalyasını; 1958'de İtalya'nın Stella Della Soliderieta nişanının birinciliğini ve aynı yıl İngiltere'nin Harriet Cohen Uluslararası Müzik Ödülü’nün Jean Sibelius kompozisyon madalyasını almıştır. Macar besteci Bela Bartók ile yaptığı çalışmalar dolayısıyla Macaristan Hükümeti tarafından 1981'de Budapeşte'de Bartók Armağanı’na değer bulunmuştur. 1986'da Bartók’u Anma Komitesi tarafından düzenlenen Pro Cultura Hungarica ödülünü almıştır.

Saygun'un yurt içinde aldığı ödülleri de şöyle özetleyebiliriz: 1948'de İnönü Armağanı; 1971'de T.C. Devlet Sanatçılığı; 1978'de Ege Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesi Fahri Doktoraları; 1981'de Atatürk Sanat Armağanı; 1984'te Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü; Mimar Sinan Üniversitesi'nin kuruluşunun yüzüncü yılında "Osman Hamdi Onur Belgesi"; 1990 Sevda Cenap And Vakfı Altın Onur Madalyası.

Saygun, etnomüzikoloji alanında pek çok inceleme yapmış; mod-öncesi ve mod-içi müzikler üstüne yaptığı araştırmalar bugün ülkemizdeki çoksesli müzik çalışmalarına ışık tutmuştur. Modal müziği ve geleneksel Türk müziği makamlarını İran-Yunan müzikleriyle karşılaştırmalı olarak incelemiştir. Bestecinin bütün çalışmaları modal yapıdadır. Anadolu halk müziğinin de Asya türküleri, Ural türküleri gibi; Macar ve Fin halk müziğinde görülen pentatonik yapıları araştırarak yayılışlarını incelemiştir.

Ahmet Adnan Saygun, Atatürk'ün evrenselliğe ulaşabilecek nitelikte, ulusal bir Türk müziği yazılması arzusunu, kendine ilke edinmiştir. Sanatın kökünden ayrılmadan gelişebileceğine inanmıştır. Saygun, bestecilik sürecinin ayrı dönemler halinde incelemesini uygun bulmamıştır.

1934'te yazdığı Taşbebek ve Özsoy başlıklı tek perdelik operaları çoksesli Türk müziğinin bu daldaki ilk örnekleridir. Bestecinin bundan sonraki opera ve oratoryo çalışmalarında ve sahne kantatlarında genellikle gerçeği arayan insanın çilesi konu alınmıştır. Saygun, Türkçe'nin kendine özgü söyleyiş ve seslenişini gözönünde tutarak tüm vokal yapıtlarında doğru prozodinin kullanımına özen göstermiştir. Saygun'un bestelerinde halk ezgileri kadar halk masalları, destanlar ve İslam ilahileri de yer alır. Bestecinin modal armonileme anlayışı kendinden sonraki kuşakların tekniğini etkilemiştir. Yapıtlarının bir kısmının yayın hakkı SACEM'e ait olduğu gibi, bir kısmı Southern Music Publishing Co., New York ve bir kısmı da Peer Musikverlag’a (Hamburg) aittir. Yapıtları Bilkent Üniversitesi’nde korunmaktadır.

Başlıca Yapıtları:

Operalar:
Op.9 Özsoy (tek perde), 1934
Op.11 Taşbebek (tek perde), 1934
Op.28 Kerem (Üç perde), 1947-52
Op.52 Köroğlu (Üç perde), 1973
Op.65 Gılgameş, 1962-1983

Bale:
Op.17 Bir Orman Masalı (koreografik süit)/ A Forest Tale, 1939-43
Op.75 Kumru Efsanesi, 1986-89

Orkestra:
Op.1 Divertimento, (darbuka ve saksofonlu büyük orkestra), 1930
Op.10/b İnci'nin Kitabı(Orkestra uyarlaması), 1944
Op.13 Sihir (ya da Büyü) Raksı (Taşbebek operasından bölüm), 1934
Op.14 Süit, 1936
Op.24 Halay, 1943
Op.29 Birinci Senfoni, 1953
Op.30 İkinci Senfoni, 1958
Op.39 Üçüncü Senfoni, 1960
Op.57 Ayin Raksı, 1975
Op.53 Dördüncü Senfoni, 1974
Op.70 Beşinci Senfoni, 1985
Op.72 Orkestra için Çeşitlemeler, 1985

Şan ve Orkestra:
Op.3 Ağıtlar (tenor solo, erkekler korosu), 1932
Op.6 Kızılırmak Türküsü (soprano), 1933
Op.16 Masal "Lied" (bartion), 1940
Op.19 Eski Üslupta Kantat (solistler ve koro), 1941
Op.21 Geçen Dakikalarım (bariton solo), 1941
Op.23 Dört Türkü, 1945
Op.26 Yunus Emre Oratoryosu (solistler, koro, orkestra), 1942
Op.41 On Türkü, 1968
Op.54 Ağıtlar- İkinci Defter (tenor solo, erkekler korosu), 1974
Op.60 İnsan Üzerine Deyişler I, 1977
Op.61 İnsan Üzerine Deyişler II, 1977
Op.63 İnsan Üzerine Deyişler III, 1983
Op.64 İnsan Üzerine Deyişler IV, 1978
Op.66 İnsan Üzerine Deyişler V,1978
Op.67 Atatürk'e ve Anadolu'ya Destan,1981
Op.69 İnsan Üzerine Deyişler VI, 1984

Solo çalgı ve Orkestra:
Op.34 Birinci Piyano Konçertosu, 1952-58
Op.44 Keman Konçertosu, 1967
Op.59 Viyola Konçertosu, 1977
Op.71 İkinci Piyano Konçertosu, 1985
Op.74 Viyolonsel Konçertosu, 1987

Oda Müziği ve Oda Orkestrası:
Op.4 Sezişler (iki klarinet), 1933
Op.8 Vurma Sazlı Kuvartet (klarinet, saksofon, vurma çalgı, piyano), 1933
Op.12 Sonat (piyano-çello), 1935
Op.20 Sonat (piyano-keman), 1941
Op.27 Birinci Yaylı Sazlar Kuvarteti, 1947
Op.33 Demet (süit) (keman-piyano),1955
Op.35 İkinci Yaylı Sazlar Kuvarteti, 1957
Op.37 Trio (obua, klarinet, arp), 1966
Op.43 Üçüncü Yaylı Sazlar Kuvarteti, 1966
Op.46 Nefesli Sazlar İçin Kentet,1968
Op.49 Deyiş "Dictum" (yaylı çalgılar), 1970
Op.50 Üç Prelüd (iki arp), 1971
Op.55 Trio (obua, klarinet, piyano), 1975
Op.62 Oda Konçertosu (yaylı çalgılar), 1978
Op.68 Dört Arp için üç Türkü, 1983
Op.78 Dördüncü Yaylı Çalgılar Kuvarteti-iki bölüm, 1990

Koro:
Op.5 Manastır Türküsü, 1933
Op.7 Çoban Armağanı, 1933
Op.18 Dağlardan Ovalardan, 1939
Op.22 Bir Tutam Kekik, 1943
Op.42 Duyuşlar (üç kadın sesi), 1935

Şan ve Piyano:
Op.32 Üç Ballad, 1955
Op.48 Dört Ezgi, 1977

Partitalar:
Op.31 Partita (çello),1954
Op.36 Partita (keman), 1961

Piyano Solo:
Op.2 Süit, 1931
Op.10/a İnci'nin Kitabı, 1934
Op.15 Sonatina, 1938
Op.25 Anadolu'dan, 1945
Op.38 Aksak Tartılar Üzerine On Etüd, 1964
Op.45 Aksak Tartılar Üzerine Oniki Prelüd,1967
Op.47 Aksak Tartılar Üzerine Onbeş Parça, 1967
Op.58 Aksak Tartılar Üzerine On Taslak, 1976
Op.51 Küçük Şeyler, 1950-52
Op.56 Ballade (iki piyano için), 1975
Op.73 Üç Piyano için Poem, 1986
Op.76 İki Piyano için Poem, 1989
Op.77 Piyano Sonatı, 1990

Kitapları:
Türk Halk Musikisinde Pentatonizm, İstanbul,1936
Rize, Artvin ve Kars Havalisi, Türkü, Saz ve Oyun Havaları, Istanbul, 1937
Yedi Karadeniz Türküsü ve bir Horon, Istanbul, 1938
Karacaoğlan, Ankara, 1952
La Musique Turque (Pleyel Edition, Müzik Ansiklopedisi, Müzik Tarihi Serisi Cilt I) Paris, 1960
"La genie de la melodie" (Zoltan Kodaly'ın Yüzüncü yılı Nedeniyle), Budapeşte, 1962
Folk Music Research in Turkey (Bela Bartók ile birlikte), Budapeşte, 1976
Türk ve Macar Müziği üstüne çalışmalar, Budapeşte, 1964,
Pedagoji Alanında çalışmaları
Musiki Nazariyatı (Dört Cilt), Ankara Devlet Konservatuvarı Yayını, I (1958), II (1962), III (1964), IV (1966)
Toplu Solfej (iki cilt), Ankara, 1967, 1968
Töresel musiki/ Ankara, 1967
Halkevlerinde Musiki", Ankara, 1940
"Yalan" (sanat konuşmaları), Ankara, 1945
Lise Müzik Kitabı, (1-2-3) (Halil Bedi Yönetken ile), Ankara, 1955
Atatürk ve Musiki, Sevda Cenap And Vakfı Müzik Yayınları, Ankara, 1981

Kaynak: bilkent.edu.tr